| |
De Waterweg van de Kweepereboom in Sint-Agatha-Berchem:
voor een alternatief regenwaterbeheer
 |
| Regentuin © Leefmilieu Brussel |
De toenemende verstedelijking van het Brussels gewest heeft de voorbije honderd jaar voor de verharding van enorme oppervlakten gezorgd (wegen, parkings, woningen, kantoren) én voor het verdwijnen van beken, vijvers en drassige gebieden. Als gevolg daarvan moeten de riolen steeds meer water slikken, waardoor die bij hevige regenval verzadigd raken en woningen en de openbare weg doen onderlopen, vooral dan in zones op de valleibodems. Water dat op de daken valt, wordt meestal afgevoerd via dakgoten en regenpijpen, terwijl water dat op straten en wegen valt via rioolkolken langs de voetpaden wordt afgeleid. Beide waterstromen gaan vervolgens naar de riolering, waar ze zich vermengen met afvalwater. Na verloop van tijd werden er her en der stormbekkens aangelegd om iets aan die wateroverlast te doen, om het water op te vangen dat de gewone collectoren niet meer aankunnen.
Op die manier wordt regenwater dus eigenlijk meer gezien als een soort van 'afval' waar we zo snel mogelijk van af moeten via ons netwerk van rioleringen en collectoren, dan als een te waarderen grondstof. Maar tegenwoordig zetten steeds meer projecten in op het vasthouden van hemelwater op de plaats waar het valt, door het af te leiden naar vijvers en waterlopen, infiltratieparkings, regentuinen, sloten en groendaken. Daar kan het regenwater dan op een natuurlijke manier afvloeien, verdampen en doordringen in de bodem.
Op gewestelijk niveau ijvert Leefmilieu Brussel al verschillende jaren voor dat soort beheer, via het 'regenwaternetwerk'. Er zijn heel wat voordelen verbonden aan dat beheer: de natuurlijke watercyclus wordt hersteld, overstromingsproblemen worden opgelost, er ontstaan nieuwe drassige gebieden gunstig voor de biodiversiteit en de leefomgeving van de omwonenden gaat erop vooruit. Al die initiatieven voor een gedecentraliseerd regenwaterbeheer op perceelniveau maken water opnieuw nuttig en zichtbaar in het straatbeeld. Zo ontstaat er stilaan weer een band tussen het water en de stedelingen.
 |
| De Waterweg van de Kweepereboom langs het wandelpad
|
In Sint-Agatha-Berchem kreeg de woonwijk Kweepereboom in juni 2016 opnieuw te maken met overstromingen door hevige regenval. Straten maar ook kelders, garages en woonkamers stonden toen onder water. Het jaar daarop werd in samenspraak met de burgers nagedacht over mogelijke oplossingen voor die terugkerende overlast. Dat overleg leidde in 2019 tot de aanleg van de Waterweg van de Kweepereboom, een project onder leiding van de gemeente Sint-Agatha-Berchem, met de steun van Leefmilieu Brussel, de Staten-Generaal van het Water in Brussel (SGWB) en Vivaqua. Dat systeem bestaat uit twee natuurlijke bekkens (bij het begin en einde van de waterweg), een lange sloot die afwisselt met een buis over een afstand van bijna 450 meter. Het dankt zijn naam aan de Kweepereboomlaan, die er evenwijdig mee loopt, en die op haar beurt weer verwijst naar een variant van de gewone perenboom.
 |
| Natuurlijk bekken |
Aan het begin van dit waterpad ligt een lang bassin met een buffervolume van 80m³. Het werd aangelegd vlak bij nieuwe woningen en vangt het water op dat bij zware regenval overvloedig van een grote weide en de stroomopwaarts gelegen begraafplaats afstroomt. De overloop van die watermassa kan weg via een buis die onder de rijbaan doorloopt en uitmondt in een brede gracht langs een wandelpad. Het water dat niet is kunnen verdampen of doordringen in de bodem stroomt rustig weg via de sloot, tot het ter hoogte van de volkstuintjes van Le Vieux Poirier in een kleiner natuurlijk bekken met een buffervolume van 8m³ terechtkomt. De sloot volgt dus niet de helling van de vallei. Door die vallei stroomden ooit een beekje waar de straatnaam “’t Hof te Overbeke” nog aan herinnert, en de Paruckbeek, waar dat eerste kleine beekje in uitmondde. Door de verregaande verstedelijking van deze buurt was het niet mogelijk om de sloot de oude, natuurlijke vallei te laten volgen. De Waterweg van de Kweepereboom ligt nu wat hogerop, op een licht hellend terrein.
 |
| De Molenbeek in het Kattebroek |
Op termijn zal de waterweg ook het water dat van de daken van de huizen in de buurt stroomt moeten opvangen. Verder zal een nieuwe fase van openbare werken in 2021 er ook voor zorgen dat de sloot wordt doorgetrokken naar natuurreservaat Het Kattebroek, zodat het water kan afvloeien naar de Molenbeek, een beek die op de bodem van de vallei stroomt en de gemeenten Zellik, Ganshoren en Jette doorkruist.
Tot slot is het ook belangrijk om te vermelden dat zo’n lokaal regenwaterbeheer, vooral stroomopwaarts in de vallei, bijdraagt aan de solidariteit tussen de bewoners binnen een bepaald stroomgebied, vooral dan solidariteit met de bewoners van de lager gelegen gebieden in de vallei, waar overstromingen het vaakst voorkomen.
Nb: Onlangs zijn er langs de Waterweg van de Kweepereboom vijf informatieborden geplaatst, om bijkomende uitleg bij het project te geven.
Coördinatie Zenne - december 2020
|
|
