Zennekrant nr. 36 | december 2024
   
  Verslag van de conferentie
‘Bronnen: bescherming en herwaardering van ons blauw erfgoed’

Vijver van Pede
Op 29 november organiseerde Coördinatie Zenne een conferentie over bronnen, een discreet maar belangrijk blauw erfgoed dat aan de oorsprong ligt van onze waterlopen. De studiedag (gevolgd door een wandeling met gids) vond plaats op de oevers van de prachtige vijver van Pede in Anderlecht, in de onlangs gerenoveerde Ketelhoeve. De ongeveer zestig deelnemers hadden een zeer gevarieerde achtergrond: burgers, beheerders van waterlopen, omwonenden, natuurverenigingen, leerkrachten, onderzoeksbureaus, enzovoort. Het is dan ook de moeite waard om de aandacht te vestigen op de gelijke verdeling tussen Nederlandstaligen en Franstaligen in het publiek, die konden genieten van simultaanvertaling.

De conferentie was het hoogtepunt van zeven jaar werk rond bronnen door vzw Coördinatie Zenne, waaronder een grote inventaris van bronnen in Brussel en een vijftiental begeleide wandelingen georganiseerd in de verschillende valleien van het Brusselse Gewest. Deze acties hebben, onder de noemer ‘Terug naar de bron’, een heel aantal projecten in Vlaanderen geïnspireerd.

De conferentie: boeiende en gevarieerde presentaties

M. Agniel, Leefmilieu Brussel
In de voormiddag hebben zeven sprekers onze zoetwaterbronnen vanuit verschillende en soms originele invalshoeken benaderd. Mathieu Agniel, hydrogeoloog bij Leefmilieu Brussel, opende de conferentie met een presentatie over waar en hoe bronnen ontstaan in de hydrogeologische context van Brussel. Hij behandelde onderwerpen zoals het reliëf, de verschillende grondwaterlagen, de samenstelling van de ondergrond in Brussel, piëzometrie en de stromingsrichting van het grondwater.

Guillaume de Wouters beschreef vervolgens het werk dat werd uitgevoerd door vzw Coördinatie Zenne tussen 2017 en 2024 om de Brusselse bronnen te inventariseren (er werden er ondertussen meer dan 230 geïnventariseerd), evenals de verscheidenheid van die bronnen én de verdwenen bronnen. Zijn collega Jan Lippens nam ons mee van Brussel naar Vlaanderen om te praten over projecten in de valleien van de Zenne, de Dender en de Dijle, met bijzondere aandacht voor het bronneninventarisatieproject dat hij coördineert in de vallei van de Molenbeek die door Halle, Beersel en Sint-Genesius-Rode stroomt.

B. Bracke, Kollektif landscape
R. De Ridder, herbronnen.ressources
Om het eerste deel van de voormiddag af te ronden, behandelde Arlette Liétar een onderwerp dat de deelnemers erg interesseerde: de monitoring en kwaliteit van het bronwater in het Brussels Gewest en hoe de waterkwaliteit sinds 2009 evolueerde. Na de pauze (en enkele kleine technische problemen), introduceerde kunstenares Lucine Letassey haar prachtige videowerk 'Devenir source', ingeleid door een gedicht. De kunstige documentaire verkent het idee dat de mysteries, verhalen en wetenschappen van bronnen, evenals de mensen die ze delen, ook bronnen zijn.

De laatste twee sprekers presenteerden enkele inspirerende projecten die verwaarloosde en vergeten bronnen - waarvan het water vaak in de riolering verdwijnt - willen revaloriseren. Net als de inventarissen dragen deze projecten (waarvan er voorlopig nog maar weinig zijn) ertoe bij dat dit fragiele blauwe erfgoed wordt erkend en beschermd door de overheid. Robin De Ridder gaf ons details over twee speelse, participatieve en tijdelijke projecten voor de opwaardering van bronwater die in 2023 en 2024 worden uitgevoerd door de vzw herbronnen.ressources: een ploeterbadje op het Sint-Joostplein, gevoed door grondwater dat anders vanuit de een ondergrondse parking naar de riolering stroomt, en een waterspeeltuintje met het water van de Marlybron in Neder-Over-Heembeek. Tot slot nam Björn Bracke, landschapsarchitect bij Kollektif landscape, ons opnieuw mee buiten Brussel om te praten over twee prachtige en ambitieuze projecten in Huldenberg en Neerijse. Het doel is daar om het water van enkele historische bronnen weer in het publieke domein te integreren en optimaal te benutten.

Op ontdekking langs de blauwe aders van het Land van Neerpede

De Lange Wei © A. Mellas
Na een heerlijke lunch, bereid en geserveerd door Les Gastrosophes en hun 'circulaire en solidaire’ keuken, vertrokken twee groepen om de vallei Neerpede en haar rijke blauwe netwerk te ontdekken. De Franstalige wandeling werd geleid door Flore Schmit en Catherine Fierens (Leefmilieu Brussel), de Nederlandstalige door Koen De Leeuw (Maison Verte et Bleue) en Guillaume de Wouters.

De deelnemers konden eerst de grote Pedevijver bewonderen, een stormwaterbekken dat in de jaren 1980 werd aangelegd om de overloop van het water van de Neerpedebeek op te vangen, maar dat sinds de restauratie in 2009 ook een oase van rust is voor de biodiversiteit. Daarna liepen ze 800m langs de loop van de Neerpedebeek, waarvan de waterkwaliteit sterk is verbeterd na de installatie van een collector in Neerpede in 2018 die het afvalwater naar het waterzuiveringsstation van Brussel Zuid leidt. Vervolgens ging de wandeling naar de samenvloeiing van deze interregionale waterloop (die zich uitstrekt over 14 km en waarvan het water momenteel in het kanaal terechtkomt) met drie kleinere beken: de Lange Wei, de Broekbeek en de Meerveldbeek.

© A. Mellas
Het Land van Neerpede
Natuurlijk waren ook de bronnen een belangrijk onderdeel van de wandeling; de groepen passeerden een aantal nieuwe inrichtingen waar het water van twee bronnen onder de Neerpedestraat stroomt en vervolgens naar de Neerpedebeek geleid wordt. Ook prominent in de wandeling was het ‘geïntegreerd regenwaterbeheer’, met een stop aan een mooi project met 'terrassen' waar afvloeiend regenwater kan infiltreren en zo de grondwaterspiegel aanvult.

Het Land van Neerpede, één van de laatst overgebleven landbouwgebieden van Brussel en een vallei met een belangrijke ecologische rol, vormde het decor voor deze prachtige wandeling. Het was een gelegenheid om de overkoepelende visie voor het Land van Neerpede voor te stellen, evenals de verschillende verenigingen en beheerders die samenwerken om het te verbeteren.

Rond 16.00 uur werd de studiedag afgerond, terwijl boven de vijver van Pede de zon - die ons de hele dag had vergezeld - onderging.

Meer info (presentaties, URLs, foto’s) >

Coördinatie Zenne, december 2024
   
 
 

Terug naar de inhoudsopgave >

 
   


Volg ons op facebook of bezoek onze website.