Zennekrant nr. 29 | december 2022
   
  Een waterloop in de schijnwerpers... de Hain

 Bron en zijrivieren

De Hain ontspringt in Lillois-Witterzée, een dorp in Braine-l'Alleud, in het gehucht Saint-Martin aan de voet van de kapel met dezelfde naam. Oorspronkelijk heette de Hain 'La Braque', daarna 'La Braine of Brania'. Zo ontstonden de namen van de gemeenten waar de rivier doorheen stroomt: Braine-l'Alleud (Eigenbrakel), Wauthier-Braine (Woutersbrakel) en Braine-le-Château (Kasteelbrakel). Het was een foute vertaling die de Hain zijn laatste naam gaf, verbonden met het dorp Ophain. In werkelijkheid komt de naam Ophain van het Germaanse opheim wat betekent ‘het huis boven’ en niet op de Hain zoals het was afgeleid op dat moment. De Hain is 23,42 kilometer lang en ontvangt talrijke zijrivieren langs haar loop.

In de gemeente Braine-l'Alleud gaat het van stroomopwaarts naar stroomafwaarts om:
  • De Badaud op de rechteroever in Lillois.
  • De Drape en de Elbord op de linkeroever in Ophain-Bois-Seigneur-Isaac.
  • De ruisseau des petites brunes - deze bestaat niet meer omdat hij is 'opgegaan' in de vijver van het recreatiegebied Paradise Park.
  • De ruisseau des Talus op de rechteroever en de Colbie op de linkeroever gelegen achter de muziekacademie.
  • Vervolgens ontvangt de Hain het water van de Légère eau. Deze waterloop was een belangrijke zijrivier, maar de bronnen worden nog steeds aangeboord, waardoor het debiet veel verminderd is.
  • De Vau, de Patiaux (uit Waterloo) en de Tout lui faut eindigen hun loop in de gemeente Braine-l'Alleud.
De Hain stroomt vervolgens naar het grondgebied van Braine-le-Château om het industrieterrein van Wauthier-Braine te doorkruisen.
  • Daar ontvangt hij het water van de ruisseau des Vertes Voies op de linkeroever, gevolgd door de ruisseau de la Praye op de rechteroever.
  • Voordat hij onder de E19 doorgaat, ontvangt hij het water van de Noucelles op de linkeroever.
  • Na de snelweg komt de ruisseau du Bois de Hal er op de rechteroever bij.
  • De ruisseau du Village voedt de Hain bij het verlaten van het dorp Wauthier-Braine.
In Braine-le-Château ontvangt de Hain nog talrijke stroompjes op beide oevers: Ri Minon, ruisseau du Drabe, ry des Fonds, ruisseau de Bouquendael, ruisseau de l'Ermitage, ruisseau des Catty, ruisseau de la Blanche Maison, ruisseau de Derrière les Monts en de Potterée op de linkeroever net na de lozing van het zuiveringsstation van Orchis. Deze installatie, die 10 jaar geleden in gebruik werd genomen, zuivert 92.000 inwonerequivalenten en ontvangt het afvalwater van de gemeenten Braine-le-Château en Braine-l'Alleud en van een deel van Waterloo.

De Hain komt dan op het grondgebied van Tubeke, om uit te monden in het kanaal Charleroi-Brussel. Voordat het kanaal werd aangelegd, voegde de Hain zich daar bij de Sennette.

Na het opsommen van deze 23 zijrivieren is het gemakkelijk te begrijpen waarom deze kleine, rustig ogende rivier snel kan veranderen in een ware stortvloed en de omliggende wegen en huizen kan doen overstromen.

Strijd tegen overstromingen

Om overstromingen tegen te gaan, zijn sinds 2009 langsheen de Hain en zijn zijrivier de Badaud in Braine-l'Alleud en Braine-le-Château 5 tijdelijke overstromingszones gebouwd. De laatste, de ZIT (zone d’immersion temporaire) Brancart, werd in 2021 in gebruik genomen. Deze werken werden tevens geïntegreerd in het Europees project LIFE Belini. Zo konden er in het gebied ecologische inrichtingen geplaatst worden om de biodiversiteit op te krikken. De twee gemeenten bestuderen de mogelijkheid om nog bijkomende tijdelijke overstromingszones op de Hain te installeren. Ook de SPW-DCENN (dienst niet-bevaarbare waterlopen van de Service Public de Wallonie) onderzoekt dit in het kader van het LIFE Belini project. Dergelijke bouwwerken maken het mogelijk om tijdelijk uitzonderlijke hoeveelheden water als gevolg van zware regenval op te slaan en zodoende het risico op overstromingen te beperken.


De ZIT (zone d’immersion temporaire) Brancart in Braine-le-Château © SPW-DCENN

Affluents brabançons de la Senne (brabantse zijrivieren van de Zenne):
een NATURA 2000-gebied

Het gebied "Affluents Brabançons de la Senne" ligt in het westen van Waals-Brabant, in en rond de gemeente Braine-le-Château. Het is verdeeld over beide oevers van de Hain. De verschillende zones die het gebied vormen zijn voornamelijk bebost maar er zijn ook enkele open terreinen van groot biologisch belang, zoals de zandputten van Bois du Foriest en Alconval (in Braine-l'Alleud). Deze verschillende habitats herbergen een aantal bevoorrechte soorten. Er is ook een prioritaire habitat: de versteende bronnen. Met name in het Bois d'Haumont aan de zijbeek Noucelles leidt de neerslag van calciumbicarbonaat tot de vorming van kleine dwarsdammen, travertijn genaamd.


Les zones Natura 2000 dans la vallée du Hain © WalOnMap

Watermolens

De banmolen van Braine-le-Château © CRS
De Hain, van Braine-l'Alleud tot Clabecq, telde meer dan tien molens. In Braine-le-Château, aan de loop van de Hain, staat een banmolen die sinds 1226 eigendom werd van de heer. Het huidige gebouw dateert uit de 18e eeuw. Het was uitgerust met 2 schoepenwielen die tot 1947 in bedrijf waren. Daarna werd de molen omgebouwd tot een molenmuseum. Er waren 4 molens op het grondgebied van Braine-le-Château omdat het niveauverschil van de Hain daar vrij groot is. De kracht van het water was dus voldoende om één of twee schoepenraderen aan te drijven. In Tubize ligt een molen aan de oorsprong van de 'Forges de Clabecq'. Deze werd opgestart in 1781. In 1786 waren er 30 arbeiders in dienst om het ijzer te slaan, in 1896 1.500 en in 1978 meer dan 6.000! Dit belette niet dat de smederijen in de jaren negentig achteruitgingen als gevolg van de economische crises en de verplaatsing van de productie.

Verdeling van drinkwater

Het aquaduct in Braine-l’Alleud © CRS
Een vijftiental bronnen van de Hain werden aangeboord om Brussel van drinkwater te voorzien. In 1850 werd een studie uitgevoerd over de distributie van water naar Brussel. De studie voorzag om het opgevangen grondwater in Lillois op 122 meter hoogte af te leiden naar een reservoir in Elsene op 78 meter hoogte. Het water zou dan door de zwaartekracht richting Brussel stromen. De bouw van het aquaduct, gelegen in de Rue des Piles op de grens van Brainel'Alleud/Waterloo, begon in 1853. De eerste steen werd gelegd door de hertog van Brabant. Het is 200 meter lang en telt 27 bogen. De hoeveelheid weggevoerd water uit de rivier de Hain was zo groot dat de molens niet meer met de stroom mee konden draaien. Het 26,1 km lange aquaduct, dat Lillois met Brussel verbond, werd in 1972 na 112 jaar dienst opgeheven. In Braine-le-Château zijn wel nog 22 door VIVAQUA beheerde ondergrondse waterwingebieden in bedrijf.

Waterkwaliteit

De vallei van de Hain heeft de hoogste bevolkingsdichtheid in het stroomgebied van de Zenne (meer dan 700 inwoners/km², d.w.z. 28% van de inwoners van het stroomgebied). Er is dus veel druk op de rivier. Tot de ingebruikname van het waterzuiveringsstation in 2012 ontving de Hain al het afvalwater van de inwoners, zonder behandeling, een echte open riool dus. De kwaliteit ervan is sindsdien aanzienlijk verbeterd en er komen zelfs weer vissen uit het kanaal naar de Hain. Er zijn echter nog veel zwarte punten langs de rivier (lozingen, afval, enz.), die door het team van Contrat de Rivière Senne worden gecontroleerd. De lokale partners, gemeenten, waterwegbeheerders, intercommunale in BW, bewuste burgers, enz. werken samen om de situatie te verbeteren. Het systeem is complex en vereist de medewerking van allen, van de oeverbewoners tot de plaatselijke autoriteiten. Zo loopt het rioleringsnet voor afvalwater parallel aan de beken en bestaat er een overloopsysteem dat het overtollige water (onbehandeld maar verdund) bij hevige regenval rechtstreeks in de beken stuurt. Daarom is het absoluut noodzakelijk geen afval in de toiletten te gooien (doekjes, wattenstaafjes, olie, verf, enz.) want dat komt in de Hain terecht! #hierbegintdezee #icicommencelamer

 Bron: CR Senne - Info-Senne nr. 61 (pag. 6-7)
   
 
 

Terug naar de inhoudsopgave >

  
   


Volg ons op facebook of bezoek onze website.