De Zenne in Brussel - huidige loop

(terug naar overzichtskaart >)

De Zenne ontspringt in Naast (gemeente Soignies in Wallonïe) en mondt uit in de Dijle ter hoogte van het Zennegat (voorbij Mechelen in Vlaanderen). De Dijle mondt op haar beurt uit in de Rupel en vervolgens via de Zeeschelde in de Noordzee na een parcours van +/- 100 kilometer. In Brussel loopt de Zenne grotendeels ondergronds (9km op een parcours van in totaal 14km door de hoofdstad), maar is ze nog zichtbaar in het zuiden (bij de sluis van Anderlecht) en in het noorden van het Gewest (bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie Brussel-Noord). In 2021 werd de rivier opnieuw opengelegd over een afstand van 200 meter in Haren, en de oevers werden op een natuurlijke manier heraangelegd. In het centrum van de stad, in het Maximiliaanpark, zou in 2023 begonnen worden met het openleggen van de Zenne over een afstand van 650 meter.

Kwaliteit

De Zenne werd lang 'misbruikt' voor de afvoer van afvalwater. Sinds enkele jaren is er onder impuls van de Europese Kaderrichtlijn Water, een spectaculaire verbetering van de waterkwaliteit vastgesteld. Die is vooral te danken aan de ingebruikname van grootschalige rioolwaterzuiveringsinfrastructuur.
Sinds 2008 is al het afvalwater van Brussel, op enkele wijken na, gezuiverd vooraleer het in de Zenne terechtkomt.

• In 2000 is een eerste rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI Brussel-Zuid) gebouwd ten zuiden van Brussel, op de grens van de gemeenten Anderlecht en Vorst. De RWZI behandelt het afvalwater van 360.000 inwonersequivalenten (IE) uit het zuiden van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en een paar Vlaamse gemeenten (Anderlecht, Vorst, Sint-Gillis, Ukkel, Sint-Genesius-Rode, Linkebeek, Drogenbos en Ruisbroek). Het gezuiverde water wordt in Anderlecht opnieuw in de Zenne geloosd.
• Een tweede rioolwaterzuiveringsinstallatie ten noorden van Brussel (RWZI Brussel-Noord) zuivert sinds 2008 het afvalwater van 1,1 miljoen inwonersequivalenten uit alle andere Brusselse gemeenten en van enkele Vlaamse gemeenten. Het gezuiverde afvalwater wordt ter hoogte van de RWZI in de Zenne geloosd, net voor de grens met Vlaanderen.
  
  

Tijdens haar loop door Brussel krijgt de Zenne nu niet langer huishoudelijk afvalwater te verwerken, maar omdat de rioolwater-zuiveringsinstallaties niet alle soorten vervuiling wegnemen, wordt de Zenne toch nog altijd (maar in mindere mate) verontreinigd. Bovendien is de waterkwaliteit van de rivier sterk afhankelijk van de stroomopwaarts aangevoerde verontreinigingen uit Vlaanderen en Wallonië.
Het goede nieuws is wel dat er bij een telling in 2016 niet minder dan 15 verschillende vissoorten in de ‘Brusselse’ Zenne werden aangetroffen! En in 2017 vond men stroomopwaarts, in Vlaanderen, zelfs en twintigtal soorten.

• 
  Belangrijk om weten:
  In Brussel stroomt ons afvalwater naar de riolen, die op hun beurt samenkomen in een collector (of moerriool). De collector komt in één van beide RWZI's toe. Het rioleringsnet is gemengd, wat betekent dat afval- en regenwater samen in de rioolwater-zuiveringsinstallatie terechtkomen. Er wordt bijna geen afvalwater meer rechtstreeks in de Zenne of in het kanaal geloosd. Alleen bij hevige regen en om overstromingen van de collectoren in de stad te voorkomen zijn, lopen de collectoren over in het kanaal (en in andere rivieren).
  
  

Kwantiteit

De Zenne is een regenrivier met en zeer schommelend debiet afhankelijk van de hoeveelheid neerslag, met overstromingen als gevolg. Om de overtollige neerslag zo snel mogelijk af te voeren en de oevers te beschermen, werden in de loop der eeuwen allerlei oeververstevigingen, indijkingen en overwelvingen gebouwd.

In Brussel bij voorbeeld wordt de Zenne in twee betonnen kokers geleid die maar een beperkte hoeveelheid water kunnen doorlaten. Die constructie werkt als een flessenhals met een opstuwingseffect in het gedeelte stroomopwaarts Brussel. Daarom wordt in periodes van grote waterafvoer het overtollig deel van het Zennewater, nog voor het Brussel bereikt, overgeheveld in het nabijgelegen kanaal in Lembeek en Anderlecht. Na de doortocht door Brussel wordt het in Vilvoorde vanuit het kanaal in grote mate opnieuw overgeheveld in de 'natuurlijke' Zenne.

Hierdoor wisselen kanaal en Zenne in zekere mate ook van gedaante en functie. Door de inkokering van de Zenne in Brussel wordt de onderaardse Zenne gedurende vele kilometers een kunstmatig en onnatuurlijk waterlichaam, in de vorm van een koker. Anderzijds krijgt het kanaal in Brussel (die we door de link met de rivier het Zennekanaal noemen) een veel natuurlijker karakter met alle functies van een natuurlijke rivier. Kortom, Zenne en kanaal zijn twee hoofdwaterlopen van één watersysteem met vele onderlinge verbindingen.

Meer info:
De Zenne en het kanaal in het hart van Brussel (wandelgids) >>
De Zenne en het kanaal in Anderlecht (wandelgids) >>
Fotoreportage Zenne (FR) >>

Geleide wandelingen:
Riolenmuseum Brussel >>