werkgroep en partner
van Grenzeloze Schelde-
Escaut sans Frontières
vzw/asbl
 
ZENNEKRANT 15 (-> terug naar inhoud)

De waterzuiveringsinstallatie van Brussel-Zuid wordt gemoderniseerd

Waterzuivering in Brussel

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt het afvalwater en het regenwater in twee rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI's) gezuiverd. Het rioleringsnet dat de wateren tot de RWZI's voert, is van het gemengde type: het verzamelt zowel afvalwater als regenwater. De behandeling uitgevoerd in deze RWZI's wordt opgelegd door de Europese richtlijn Stedelijk Afvalwater1. Voordat de RWZI's gebouwd waren, stroomde het afvalwater rechtstreeks - en dus ongezuiverd - de Zenne in!

De RWZI van Brussel-Noord, in werking sinds 2007 en gelegen op kanaaloever naast de Budabrug, op de grens tussen Brussel en Vilvoorde, heeft een zuiveringscapaciteit van ongeveer 1,1 miljoen inwonerequivalenten (IE). Al het afval- en regenwater van de deelbekken Noord en het deelbekken van de Woluwe wordt hier behandeld.

De RWZI van Brussel-Zuid, gelegen in het centrum van Vorst tussen het station Vorst-Zuid en de Humaniteitslaan, is operationeel sinds augustus 2000. Ze heeft een capaciteit van 360.000 IE en beheert de waterzuivering van het deelbekken Zuid. Sinds 2006 is deze RWZI in eigendom van de Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer (BMWB). De intercommunale Vivaqua - wiens contract in juli 2015 afloopt - staat in voor de werking ervan. Zeer binnenkort zal de RWZI van Brussel-Zuid gemoderniseerd worden om de tertiaire behandeling2 van afval- en regenwater te garanderen.

Kaart van de deelbekkens in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Brusselse rand © AQUIRIS

De zuivering in de RWZI van Brussel-Zuid

De RWZI van Brussel-Zuid zuivert het afval- en regenwater uit de gemeenten in het zuiden van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest alvorens deze in de Zenne af te voeren. Twee collectoren (of verzamelriolen) transporteren het water tot de RWZI van Brussel-Zuid. De 'collector van Ukkel' vervoert de wateren uit Ukkel, Linkebeek, Drogenbos en Ruisbroek. De 'Industriële collector' neemt de gemeenten van Vorst, Sint-Gillis en Anderlecht voor haar rekening.

De RWZI van Brussel-Zuid zuivert ononderbroken. Afhankelijk van de neerslagintensiteit, volgt het te behandelen water een 'droogweer'-weg of een 'regenweer'-weg. In het eerste geval, wanneer het gemiddelde waterdebiet tussen 0 en 9.000 m³/u bedraagt, volgt het water de volledige weg (zie verder voor de details). Op een regenachtige dag, met een debiet tussen 9.000 en 18.000 m³/u, volgt het water de eerste 4 fasen van het zuiveringsproces alvorens in de Zenne te worden geloosd - zonder een biologische behandeling te ondergaan. Tot slot, bij een debiet hoger dan 18.000 m³/u, wordt het water niet in de RWZI binnengebracht en kunnen de collectoren hun water rechtstreeks in de Zenne lozen indien de overstorten op de collectoren een kritische 'nooduitlaathoogte' hebben bereikt. In de collectoren kan immers ook een bepaald volume tijdelijk gebufferd worden.


Het verloop van de waterzuivering

  • Opvoering
    Het water aangebracht door de collectoren wordt naar boven gepompt met behulp van meerdere Archimedes-vijzels. Deze opvoering laat toe dat het water gravitair van de ene naar de andere zijde van de RWZI stroomt.

  • Ontroostering
    De ontroostering laat toe om de aanwezige grove bestanddelen (papier, plastiek, blikjes,…) op te vangen. Het onbehandelde water stroomt doorheen twee roosters waarvan de staven een tussenruimte hebben van respectievelijk 4 cm (grove ontroostering) en 2 cm (fijne ontroostering). Een automatisch harksysteem met kam laat toe het afval op te vangen dat vervolgens afgevoerd wordt met een container.

  • Ontzanding en ontvetting
    Tijdens de ontzanding stroomt het water doorheen een bekken met beperkte afmetingen zodat enkel de zwaarste deeltjes (zand) bezinken. Het zand wordt opgevangen door de bodem van het bekken af te schrapen en wordt vervolgens gewassen. Het wordt gevaloriseerd in de betonproductie. De ontzanding wordt aangevuld met een ontvetting die erin bestaat luchtbellen te injecteren op de bodem van het bekken om oliën en vetten te doen opstijgen naar de oppervlakte. Het vet wordt verder verwijderd door automatische afschraping van het wateroppervlak.

  • Voorbezinking
    Zwevende stoffen zetten zich gravitair af op de bodem van een tweede bekken waar het water langer verblijft. Dit 'primaire slib' wordt afgeschraapt en vervolgens naar de slibbehandelingsplaats gebracht.

  • Biologische behandeling
    De biologische behandeling laat toe om de opgeloste organische vervuiling te verwjideren doordat micro-organismen (bacteriën), die op natuurlijke wijze in het water aanwezig zijn, actief worden. Het afvalwater stroomt naar 3 bekkens met een diepte van 20 m. De bekkens zijn uitgerust met luchtinblaasapparatuur waardoor de bacteriën zich ontwikkelen en vermenigvuldigen. De groeiende bacteriën klitten samen om biologische slibvlokken ('actief of secundair slib') te vormen.

  • Nabezinking
    De eindfase van het zuiveringsproces scheidt het actief slib van het gezuiverd water in 3 nabezinkings-of klaringsbekkens. Het actief slib wordt opgevangen door afschraping van de bodem van de bekkens. Het wordt deels teruggestuurd naar de beluchtingsbekkens om er een voldoende bacteriële massa in stand te houden en deels weggepompt naar de installatie voor slibbehandeling. Het gezuiverde water ('effluent') wordt geloosd in de Zenne.

  • Slibbehandeling
    Het slib (primair en secundair) wordt ter plaatse ingedikt en ontwaterd met behulp van filterpersen. Het opgevangen water wordt teruggestuurd naar de inlaat van de RWZI en het ontwaterde slib wordt per container afgevoerd. Tot 2010 werd het slib verbrand en de verkregen assen werden gevaloriseerd in de cementindustrie.
De RWZI van Brussel-Zuid voor modernisering © BMWB-SBGE

De modernisering van de RWZI van Brussel-Zuid

Tot op vandaag voert de RWZI van Brussel-Zuid de primaire en secundaire zuivering uit: het water wordt ontdaan van grof vuil en van koolstofvervuiling. Ze is echter niet uitgerust voor een tertiaire behandeling van het afvalwater, namelijk het verwijderen van stikstof en fosfor, wat wel vereist is door de Europese regelgeving. Daarom zullen binnenkort moderniseringswerken van start gaan, zodat de RWZI van Brussel-Zuid ook deze twee laatste bronnen van verontreiniging kan behandelen.

Zoals onderstaand schema illustreert, moet bij de aanpassingswerken van de RWZI van Brussel-Zuid rekening gehouden worden dat het onmogelijk is de grondoppervlakte verder uit te breiden. Het gebouw waar de primaire behandeling plaatsgrijpt, wordt zo ingericht dat de installaties voor de volledige behandeling hier geplaatst kunnen worden. Deze installaties bevatten een primaire decantatie met behulp van lamellen, zeven en bekkens voor de biologische behandeling. Het behandelde water wordt gescheiden van het slib door membraanfiltratie. Een nieuwe vergistingsinstallatie voor het slib dat ter plaatse geprodudeerd werd, geeft weer mogelijkheden voor slibherwaardering zoals het opwekken van elektriciteit, wat al gebeurt in de RWZI van Brussel-Noord.

De RWZI van Brussel-Zuid na modernisering © BMWB-SBGE

De modernisering van de RWZI van Brussel-Zuid in de context van het Brussels Waterbeheerplan

Op 15 september 2012 keurde het Brussels Hoofdstedelijk Gewest haar waterbeheerplan3 goed, gekoppeld aan een te investeren bedrag van 250 miljoen euro. Gespreid over de periode 2012-2015, draagt dit plan 66 acties aan om een antwoord te bieden aan de uitdagingen van het beheer zowel het oppervlaktewater, het grondwater als de beschermde gebieden van het gewest. De modernisering van de RWZI Brussel-Zuid, met een kostenplaatje van een 50 miljoen euro, is een van de meest spectaculaire maatregelen voorzien in het Waterbeheerplan.


1 De Richtlijn Stedelijk Afvalwater (91/271/EEG) heeft als doel het milieu te beschermen tegen de nadelige gevolgen van de lozing van stedelijk afvalwater en van het afvalwater van bepaalde bedrijfstakken. Onder 'stedelijk afvalwater' wordt verstaan: huishoudelijk afvalwater, al dan niet vermengd met industrieel afvalwater en/of afvloeiend hemelwater. De richtlijn bevat minimumeisen voor het opvangen, de behandeling en de lozing van stedelijk afvalwater begeleid door een tijdschema voor de realisatie hiervan. Er staan ook voorschriften in voor de afvoer van zuiveringsslib, waaronder een verbod op de afvoer van dat slib naar oppervlaktewateren.

2 De tertiaire zuivering verwijdert de zwevende en colloïdale stoffen die zijn achtergebleven na de primaire of secundaire zuivering.

3 Waterbeheerplan van het Brussels Hoofdstedelijke Gewest: lees hierover meer in Grenzeloze Schelde Nieuws 59




Bronnen:
- Brochure 'Rioolwaterzuiveringsinstallatie Brussel Zuid'
(Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest)
- Bezoek aan de RWZI van Brussel-Zuid op 22/11/2012.

Met dank aan de heer Stephan Rabinowicz van BMWB-SBGE



ZENNEKRANT 15 (-> terug naar inhoud)