werkgroep en partner
van Grenzeloze Schelde-
Escaut sans Frontières
vzw/asbl
 
ZENNEKRANT 13 (-> terug naar inhoud)

De overstromingen van 13 en 14 november 2010

Wat is er gebeurd in het Zennebekken in Wallonië?
Verslag van het overstromingsplatform van 3 december 2010.
Enkele verduidelijkingen op hydrologisch vlak bij de gebeurtenissen
van het weekend van 13 tot 15 november 2010.

De zware overstromingen van 13 en 14 november 2010 hebben de gemeenten in het Zennebekken aangezet tot gezamenlijk overleg. Contrat de Rivière Senne, dat in 2003 werd opgericht in het kader van de strijd tegen overstromingen, nam samen met Dimitri Legasse, burgemeester van de gemeente Rebecq, het initiatief om samen met alle betrokken partijen rond de tafel te zitten. Op 3 december 2010 werd er in het gemeentehuis van Rebecq een overstromingsplatform georganiseerd.

Paul Dewil, vertegenwoordiger van de Service Public de Wallonie (SPW), Direction de la Gestion hydraulique intégrée (Afdeling Integraal Waterbeheer), en directeur van het Regionaal Crisiscentrum (CRC), gaf er een uiteenzetting en antwoordde daarna op de vele vragen van de aanwezigen. Met Tubize als voorbeeld van een stad die regelmatig overstroomt, vindt u hierna een samenvatting van zijn uiteenzetting over het ontstaan van deze uitzonderlijke overstromingen.

De steeds heviger wordende neerslag zorgde al in de dagen vòòr 13 november voor een almaar grotere verzadiging van de bodem. Daarna zwollen de waterlopen steeds verder aan om uiteindelijk te overstromen. Tussen 9 en 14 november werd in het Waals Gewest een gemiddelde neerslag van 100 tot 120l/m² gemeten, wat niet echt uitzonderlijk is. De hoogste waargenomen waterstanden in de waterlopen waren daarentegen wel verrassend: de Zenne kreeg in Tubize een debiet van 85m³/s te verwerken, terwijl dat een paar dagen eerder nog maar 1,5m³/s bedroeg. De hoogste waterstanden van de Zenne in Tubize hadden sinds de eerste debietmetingen nooit een debiet van 40 tot 50m³/s overschreden. De kunstwerken om overstromingen in Tubize te voorkomen, werden trouwens uitgevoerd in functie van een Zennedebiet van ongeveer 50m³/s.

Paul Dewil sprak ook over de overstroming van het Kanaal Charleroi-Brussel, wat sinds mensenheugenis nog niet was voorgevallen. De Samme en de Hain, die uitmonden in het kanaal, hadden allebei te kampen met een uitzonderlijk hoog debiet.
De twee kanaalpanden die gevoed worden door deze waterlopen (de Samme mondt uit tussen Ronquières en Ittre en de Hain tussen Ittre en Lembeek) deden dus dienst als bufferbekkens tijdens de hoogwaterstanden. Uiteindelijk zijn ze plaatselijk dan ook buiten hun oevers getreden in Ronquières, Ittre, Clabecq, en ook stroomafwaarts Lembeek.

Wat betreft het overstort van Lembeek - een kunstwerk met een eerder symbolische betekenis aangezien het zich stroomafwaarts Tubize en op de grens met Vlaanderen bevindt - benadrukt Paul Dewil dat er gedurende het crisisbeheer permanent contact was met de Brusselse, Vlaamse en federale collega's. Feit is dat het water van het Zennebekken uiteindelijk uitmondt in de Schelde, wat maar 12u op 24u mogelijk is omdat het enkel bij laag tij kan.
Net zoals de panden van Ronquières tot Ittre en van Ittre tot Lembeek, werden daarom ook de panden van Halle, Lot en Ruisbroek zo goed als mogelijk bediend om de waterinstroom te bufferen via de sluizen en de laterale voorzieningen. Ook de sluizen van Zemst en van Wintam, stroomafwaarts Brussel, kunnen maar bij laag tij water afvoeren. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Vlaams-Brabant werden trouwens ook door uitzonderlijke overstromingen getroffen.

Wat is de rol van Contrat de Rivière Senne in de strijd tegen de overstromingen?

Op het moment dat dit verslag werd geschreven, waren er ondertussen al nieuwe overstromingen op 13 januari 2011. Dit moet de betrokkenen aansporen om zo snel mogelijk te handelen!

Hier enkele voorbeelden waarbij Contrat de Rivière Senne een rol zal spelen:
  • In het kader van het plan PLUIES (Prévention en LUtte contre les Inondations et leurs Effets sur les Sinistrés) van het Waals Gewest zal Contrat de Rivière Senne optreden als bemiddelaar tussen de verschillende gemeenten en de SPW - Département de la Ruralité et des Cours d'Eau - Direction des Cours d'Eau non navigables (Afdeling onbevaarbare waterlopen). In het kader van deze samenwerking heeft de Coördinatiecel trouwens de getroffen gemeenten geholpen om de overstromingsenquête over de twee recente overstromingen in te vullen.

  • De informatie over de overstromingspunten van de waterlopen zal in rekening gebracht worden bij de actualisatie van de kaart met overstromingsgevoelige zones, een handig instrument voor gemeenten in functie van het afleveren van bouwvergunningen en voor het vastleggen van overstromingszones.

  • Contrat de Rivière Senne zal ook alles centraliseren: informatie, ideeën, eerdere voorbereidende hydrologische analyses die geschikt lijken om bekeken te worden in het kader van een overlegd, globaal programma van acties en inrichtingswerken in de strijd tegen overstromingen per deelbekken.
Met betrekking tot onderhoudswerken die voorzien moeten worden, zoals de ZIT (Zone d'Immersion Temporaire = tijdelijke overstromingsgebieden), wachtbekkens of onderhoudswerken aan de waterlopen zelf (kuisen, slibruiming), zullen werkvergaderingen gehouden worden met de beheerders van de waterlopen. Dat zijn meer bepaald de gemeenten, de provincies, het Waals Gewest, specialisten en technische diensten.
Bij grote werken zou de opdrachtgever in het kader van de haalbaarheid van de voorgestelde planningen beroep kunnen doen op een gespecialiseerde firma. Voor het onderhoud van waterlopen van de 3de categorie, die beheerd worden door de gemeenten, werd een eco-wegenwerker, Marc Plasman, aangenomen. Hij is al bezig met het opsporen van obstakels en afval en het uitzoeken van mogelijke overstromingszones voor de waterlopen. Met behulp van regionale subsidies in het kader van een project Wallo'net zou binnenkort een kleine ploeg van eco-wegenwerkers aan het werk kunnen gaan.

Al van bij zijn oprichting sensibiliseert de Werkgroep Landbouw landbouwers om erosie door water, modderstromen en afstroming te beperken en wijst er op dat milieuvriendelijke landbouwmaatregelen en goede landbouwpraktijken deze problemen kunnen helpen indijken. De toenemende verstedelijking, die het water verhindert te infiltreren in de bodem, is een andere factor die het overstromingsgevaar doet toenemen.
Meer en meer gemeenten houden rekening met de rivier en zijn overstromingen, met name bij de aflevering van vergunningen.
Contrat de Rivière Senne zal verdere informatie geven over het nut en het gebruik van watertonnen, die in geval van hevige regenval als mini-opvangbekken kunnen dienen.

In september - oktober wil Contrat de Rivière Senne (Waals Gewest) in samenwerking met Coördinatie Zenne een seminarie organiseren dat alle personen betrokken bij het waterbeheer uit het Zennebekken bijeen brengt (Brusselse, Vlaamse en Waalse). Bedoeling is de dialoog te versterken die broodnodig is om tot een globale consensus te komen over de maatregelen die er moeten komen op het niveau van het Zennebekken, over de gewestgrenzen heen, en van het grotere Scheldebekken waar de Zenne deel van uitmaakt.

Er kan worden besloten dat Contrat de Rivière Senne een ideaal overlegplatform is voor acties door lokale partners, in synergie met de werkzaamheden van de multidisciplinaire groep 'Inondations' (overstromingen) van het Waals Gewest, die opvolging van het plan PLUIES verzekert.

Er rest ons niets dan te hopen dat de hemel niet op ons hoofd valt vooraleer de oplossingen zijn uitgewerkt…

Contrat de Rivière Senne



Meer info:
Coördinatiecel van Contrat de Rivière Senne
02 355 02 15
info@crsenne.be
www.crsenne.be



ZENNEKRANT 13 (-> terug naar inhoud)