| |
'Naar de monding van de Zenne, met de fiets en met de boot'
Op zaterdag 21 mei 2011 nodigden Coördinatie Zenne en Contrat de Rivière Senne
geïnteresseerden uit op een ontdekkingsfietstocht naar de monding van de Zenne.
Die dag verkenden we de Zenne en volgden we de waterloop tot aan haar monding in
de Dijle aan het Zennegat nabij Mechelen. De fietstocht en de terugreis met de
boot boden een mooie gelegenheid om het Zennebekken beter te leren kennen op het terrein.
Tijdens de tocht werd dieper ingegaan op de verschillende aspecten van de Zenne en het
Zennekanaal, haar waterkwaliteit, haar waterkwantiteit,….
De Zenne en het Zennebekken
De Zenne is een kleine vlakterivier. Ze ontspringt in Wallonië (Naast - gemeente Soignies),
is ongeveer 100 km lang en mondt uit in de Dijle ter hoogte van het Zennegat in Vlaanderen
(de Dijle mondt op haar beurt uit in de Rupel en vervolgens via de Zeeschelde in de Noordzee).
De Zenne stroomt zo'n 14km door het Brussels gewest, ten dele onder de stad, maar het
Gewest zelf behoort volledig tot het stroombekken van de Zenne. De waterlopen in Brussel
maken deel uit van het Zennebekken.
De Zenne is vanaf haar bron een grillige rivier waarvan het debiet snel kan variëren
afhankelijk van de hoeveelheid neerslag, met overstromingen als gevolg. Om de
overtollige neerslag zo snel mogelijk af te voeren en de oevergebieden te beschermen,
werden in de loop der eeuwen allerlei baggerwerken, oeververstevigingen, indijkingen en
overwelvingen uitgevoerd. Daarenboven werd de Zenne al lang 'misbruikt' voor de afvoer
van afvalwater, zowel van de huishoudens, de industrie als de landbouw, nog al te veel
zonder enige voorafgaande zuivering.
Tot het Zennebekken behoren vanzelfsprekend de Zenne zelf en haar bijrivieren, maar –
niet te vergeten - ook de waterloop waarmee de Zenne direct verbonden is, 'het Zennekanaal'.
Dat kanaal passeert Seneffe, Ronquières, Tubize, Halle, Brussel, Vilvoorde en Willebroek
en mondt ter hoogte van Wintam uit in de Schelde. Inderdaad wordt dat kanaal voor een deel
gevoed door oude bijrivieren van de Zenne en dankzij verbindingen tussen beide waterlopen
kan de Zenne overlopen in het kanaal waardoor overstromingen voorkomen worden … Op de
plaatsen in Brussel waar de Zenne verdween, is het kanaal nu zelfs dé waterloop van de
stad. De rol die het kanaal in de toekomst zal spelen is bepalend voor de ontwikkeling
van de steden en gemeenten waar het passeert en Coördinatie Zenne zal er op toezien dat
het Zennekanaal op een integrale en interregionale manier beheerd wordt overeenkomstig
de bepalingen van de Kaderrichtlijn Water.
Waterkwantiteit in het Zennebekken
In Brussel speelt het kanaal een belangrijke rol in de waterbeheersing en het voorkomen
van overstromingen. Het teveel aan water in de Zenne dat overstromingen zou kunnen
veroorzaken, wordt via het kanaal afgevoerd. Er zijn drie belangrijke overstorten waar
de Zenne bij hoge waterstand overloopt in het kanaal: in Lembeek in Vlaams-Brabant, aan
de sluis van Anderlecht aan de Aakaai en stroomopwaarts de sluis van Molenbeek aan de
Ninoofsepoort. Daarnaast zijn er nog verschillende kleinere overstorten die dezelfde rol
spelen voor kleinere waterlopen en voor rioleringen. In Vilvoorde functioneert een
overstort in de buurt van de Verbrande Brug op de omgekeerde manier: het loost een
mogelijk teveel aan kanaalwater in de Zenne. Deze overstorten hebben een regulerende
werking. Het beheer van het teveel aan regenwater gebeurt daarnaast ook door middel
van stormbekkens.
Waterkwaliteit van de Zenne en het Zennekanaal
De Zenne is altijd een van de belangrijkste vervuilers van de Schelde geweest. Maar
de kwaliteit van het Zennewater verbetert. De verbetering van de waterkwaliteit van
de Zenne ten zuiden van Brussel is sinds 2000 waarneembaar voor wat betreft het
zuurstofgehalte en de biologische kwaliteit. De verbetering is in de eerste plaats te
danken aan de uitbreiding van de rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI's) in Wallonië
en in Vlaanderen. Ten noorden van Brussel is de waterkwaliteit gemeten eind 2007 (op
basis van de zuurstofaanwezigheid) aanzienlijk geëvolueerd in vergelijking met de
voorafgaande jaren dank zij het in werking treden van de RWZI Brussel-Noord. Aangezien
de Zenne een bijrivier is van de Dijle, de Rupel en indirect van de Schelde, is ook
in die waterlopen een aanzienlijke verbetering vastgesteld.
Het kanaal wordt met water gevoed vanuit bronnen die zich buiten het Gewest bevinden
(de meren van l'Eau d'Heure en de Samber). Het water is over het algemeen van matige
tot goede kwaliteit. Normaal gezien vinden we in het kanaal de meest algemeen
voorkomende soorten wel terug (voorn, brasem, karper, zeelt,…).
De monding van de Zenne in het Zennegat
Aan het Zennegat vloeien de Dijle, het Kanaal Leuven-Dijle en de Zenne samen. Daarna
vormen ze nog een kort stukje Dijle dat ongeveer één kilometer verder, ter hoogte van
Heindonk en Rumst, aansluit bij de Nete. Vanaf dit punt spreken we van de Rupel. Het
valleigebied van de drie samensporende waterlopen is landschappelijk en ecologisch erg
interessant: het landschap werd gevormd door de kracht van de natuur en het ingepolderde
gebied beschikt over een zeer specifieke fauna en flora. De zee speelt hier ook een
grote rol: aan het Zennegat bedraagt het getijdenverschil ruim vijf meter, wat zowel in
de Zenne als in de Dijle goed waarneembaar is. In het kanaal wordt de waterstand met
een sluis constant gehouden voor de scheepvaart.
Coördinatie Zenne
Meer informatie:
Wilt u dit stukje natuur ontdekken, klik dan
hier voor enkele foto's.
Om de wandelgids te raadplegen, klik
hier.
De wandelgids is voor € 0,50 verkrijgbaar bij Coördinatie Zenne.
|
|
